Transhümanizme Giriş – 5

Oğuz Aksakal, 23 Mart 2013

Yazı dizimizin bu bölümünde çizgilerin dünyasına da bir göz atmak istiyoruz. Acaba burada transhümanizme zemin olabilecek unsurlarla karşılaşacak mıyız?

Martin Goodman 1908 yılında Florida’da dünyaya gelir, Büyük Bunalım yıllarında ülkeyi dolaşır, orada burada kalır, daha sonra bir yayınevinde satış elemanı olarak çalışır. 1929 yılında baş gösteren bunalım hala etkilerini devam ettirmekteyken,  Louis Horace Silberkleit ve Maurice Coyne ile birlikte Columbia Neşriyatı 1931 yılında kurar. Ortakları ile birlikte 1896’dan 1950’lere kadar sürmüş bir akım olan pulp fiction (ucuz roman) düzeyinde yayıncılık yaparlar. 1932 yılında yollarını Columbia neşriyat ile ayırıp aldığı borç para ile Western Fiction Neşriyatı kurar, çok çeşitli içerikteki yayın yelpazesine yükselen bir değer olan çizgi romanları da 1939 yılında katar. Marvel Comics başlığı altında çıkarttığı çizgi romanda Yahudi asıllı bir sanatçı olan Carl Burgos (gerçek adı: Max Finkelstein) imzalı Human Torch (meşale adam; Jim Hammond), Fin asıllı Paul Gustavson imzalı Angel,  Bill Everett imzalı Sub-Mariner (Denizaltıcı; Namor) karakterleri boy gösterir. Meşale Adam bir android, Denizaltıcı Namor bir mutanttır, Angel süper kahraman kıyafeti giyen fakat maskesi olmayan ve doğaüstü güçler barındırmayan bir detektiftir. (Batman ve Iron Man de doğaüstü güçleri olan kahramanlar değildir, onların marifeti teknolojik!) Şunu belirtmek gerekir ki, Angel, Marvel Comics için üç büyükler diye bilinen Meşale Adam, Denizaltıcı ve Kaptan Amerika’dan (Captain America) sonra en sevilen karakter olmuştur. II. Dünya Savaşı yıllarında Denizaltıcı ile omuz omuza kötülere karşı savaşır. Bu arada şunu hemen hatırlatalım, 1930’lar ve 1950’lerin hemen başı arasındaki zaman Çizgi Romanların Altın Çağı olarak bilinir. Altın Çağı, Gümüş Çağ izler ve 1970’e kadar olan dönemi kapsar. 1970 ile 1985 arası Bronz Çağ olarak adlandırılır, Çizgi Romanların Modern Çağı da 1985’den günümüze kadar uzanan yılları içine alır.

 

Goodman, Timely Comics’in ilk editörünü kendi grubuna katar: Joseph H. “Joe” Simon. Çizgi romanların altın çağının en usta bir kalemlerinden biridir Joe Simon. Simon 1941 yılında, kendisi gibi yahudi kökenli bir aileden gelen Jack Kirby (asıl adı Jacob Kurtzberg) ile birlikte efsane karakterlerden biri olan Captain America’yı çizer. Zamanda bir miktar atlama yaparak şunu da hatırlatalım 1942-43 yıllarında bu ikili DC Comics altında Nazilerle savaşan Boy Commandos (çocuk komandolar) çizgi serisini üretirler. Çocuklar ve savaş kulağa ne sevimsiz geliyor öyle değil mi? Simon ve Kirby’nin, Goodman’ın ekibinden, aslında 10 sayı gibi kimilerine göre kısa bir süre sonra ayrılmalarıyla onların yerine Timely Comics’ten (yıllar sonra bir efsaneye dönüşecek olan) Stan Lee getirilir.

 

Stanley Martin Lieber (Stan Lee) de yahudi kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Lise yıllarında muhtelif işler yapar, mezun olduktan sonra dayısı Robbie Solomon’un yardımıyla Timely Comics’de asistan olarak çalışmaya başlar. Hemen belirtelim; Timely Comics bugünkü Marvel Comics’in atası sayılmaktadır. O dönemler çizerlerin kalemlerini hala mürekkep hokkalarına daldırdıkları zamanlardır ve Stanley hokkaların dolu olmasından sorumludur. Ayrıca çizerlere yemeklerini götürür, düzeltmeleri yapar, çizimlerde kurşun kalem izlerini siler. Bir ara Captain America’da metinleri yazma işini üstlenir. 1941’de Simon ve Kirby’nin Goodman’ın şirketinden ayrılmalarıyla Stanley henüz 19 yaşında iken editör olur ve onlarca yıl bu görevi sürdürür. Goodman’ın şirketi Tarzan-vari Ka-Zar’dan pornografi içermeyen müstehcen içerikli Pussycat’e kadar birçok çizgi karaktere ev sahipliği yapar. Daha sonra bir daha değinmeyeceğimiz için yeri gelmişken hemen bahsedelim: Pussycat daha sonra Playboy mecmuasında yer alacak Little Annie Fanny çizgi karakterine ilham kaynağı olacaktır. Bunu Penthouse mecmuasındaki Oh, Wicked Wanda serisi izler ve bu bir anlamda yeni bir çizgi müstehcen akım oluşturur.

 

Louis H. Silberkleit ve Maurice Coyne Columbia neşriyatı Goodman ayrıldıktan sonra birlikte idare ederler. 1939 yılında John L. Goldwater’ın katılımıyla MLJ adında yeni bir şirket kurarlar. 1941 yılına gelindiğinde Goldwater Archibald “Archie” Andrews adını verdiği bir karakter oluşturur. Archie görgülü, cömert, biraz sakar tipik bir küçük şehir gencidir, çekici bir kız gördüğünde heyecanlanır, ama genelde Veronica Lodge ve Betty Cooper ile takılır. Daha açık ifadeyle Archie, iki kızı da birden idare ediyordur ve bu macerada genelde Veronica ağır basmaktadır.

 

Veronica Lodge, Hiram Lodge – Hermione Lodge çiftinin tek çocuklarıdır. Şehrin en zengin ailesidir Lodge ailesi. Baba Hiram’ın en büyük kâbusu ileride Archie ile Veronica’nın evlenmesidir. Baba için Hiram isminin ve Lodge (loca) soy isminin seçilmesi, ailenin şehrin en zengin ailesi olarak kurgulanması tahmin ettiğiniz doğrultuda bir mesaj içermektedir. Hermione ismi antik yunanda Hermes isminin kadınlara yönelik olanıdır. Bu yazının amacı asla çizgi dünyadaki sembolleri, gizli mesajları, dayatılan hayat tarzlarını ifşa ya da analiz etmek değildir, olabildiğince kronolojik olarak bir dönemi anlamaya-anlatmaya gayret ediyoruz. Konumuza geri dönecek olursak; Veronica pahalı şeyleri sever ve modayı yakinen takip eder. Öte yandan Betty Cooper, sportmendir, astrolojiden hoşlanır, orta-direk bir ailenin kızıdır. Çizgi romanın ilk sayısının çıkması, yani Archie ve Betty ile tanışmamız Amerika’nın II. Dünya Savaşına girişi ile aynı ayda olur. Veronica ise Nisan 1942’de çizgi romana dâhil edilir. 8 Nisan 1942’de Japonlar İngilizlerin Hermes adlı gemisini batırır. Canadian Industries Limited hardal gazı, Almanlar da tabun / sinir gazı üretimine yine Nisan 1942’de başlarlar. Nisan ayında birçok gemi ve denizaltı batırılır, Almanya’nın Rostock şehrinin %70’i yerle bir edilir. Gelin görün Archie, Veronica ve Betty aşk üçgeninde gönül eğlendirir.

Veronica bize biraz 1987 yapımı Beverly Hills Teens (bizdeki adıyla Hollywood Yaramazları) çizgi dizisinden Bianca Dupree karakterini hatırlatır; koyu renk saçlar, çok zengin bir aile, şımarık tavırlar. Bize göre gerek Veronica gerek Bianca batının zihnindeki Kleopatra’ya benzer. Beverly Hills’in zengin gençlerinin hikâyelerini konu alan bu çizgi dizi DiC Entertainment şirketinin bir ürünüdür. Aslında DiC’in Saban Productions tarafından satın alındığı döneme rastlar, bu nedenle Saban Productions ürünüdür de diyebiliriz. Saban üzerinde durmadan önce DiC’i hangi çalışmaları ile tanıyoruz ona kısaca göz atalım. 1980 yılında Ulysses 31 çizgi serisi üretilir. Fransız-Japon ortak yapımı Ulysses 31, Antik Yunan Odiseus’unun 31. yüzyıla güncellenmesi olarak görülebilir. Burada Odiseus ve tayfasının Yunan Mitolojisindeki sözde antik tanrılar ile mücadelesi konu edilir. 1983 – 1986 yılları arasında Inspector Gadget (Komiser Gadget) serisini üretirler. Gadget (kelime anlamı: alet, edevat, cihaz) hemen hemen hepimizin bildiği üzere cyborg bir komiserdir. 1986 – 1991 yılları arasında hazırlanan The Real Ghost Busters (bizdeki adıyla Hayalet Avcıları) ve 1995 – 1998 yılları arasında doğa-üstü güçleri olan, liseli Japon kızları üniformalarına bürünmüş büyücümsü karakterleriyle tanıdığımız Sailor Moon (bizdeki adıyla Ay Savaşcısı) serisinin İngilizce uyarlaması firmanın en önde gelen çalışmalarıdır.

 

1984 yılında iki Yahudi müzik ve televizyon yapımcısı Haim Saban ve Shuki Levy, Saban Productions şirketini kurarlar.  Kısa süre sonra uluslararası dağıtım amaçlı Saban International kurulur. 1986’da DiC Entertainment’i satın alırlar. 1988’de isimlerini Saban Entertainment olarak değiştirirler. 1996’da Fox Children’s Production ile Saban Entertainment birleşir. 2001’de grup The Walt Disney Company’ ye satılır. Hemen değinelim bu ikilinin yanında bir isim daha gözünüze çarpabilir o da yine Yahudi bir sanatçı olan Noam Kaniel’dir. Çoğu kez bu üçlünün isimlerini bir arada görürsünüz. Saban prodüksiyon hangi işlere imza atmış diye merak edecek olursanız ( Imdb / Wikipedia) adreslerinde sizi uçsuz bucaksız listeler bekliyor. Bu arada DiC grubu da 2008’de Cookie Jar Entertainment ile birleşir. Hemen hatırlatalım DiC, Saban ile mahkemelik olur. Cookie Jar’ı bir kısmınız Calliou (1998-2010) çizgi filmi ile tanıyor olabilirsiniz. Gerek DiC’in gerek Cookie Jar’ın prodüksiyonunu yaptığı çizgi filmlerin bir listesine buradan erişebilirsiniz.

 

Çizgi romanların Altın Çağı, 1940’ların sonu ve 1950’lerin başında nükleer nedenlerle süper güçler kazanan karakterlerin ortaya çıkması nedeniyle çizgi romanların Atomik Çağı olarak da bilinir. 1954 yılında Fredric Wertham, çizgi romanların popüler edebiyatın basit bir biçimi olduğu konusunda uyarılarda bulunduğu ve asi bir gençliğin yetişmesinin temel sebeplerinden biri olarak çizgi romanları gösterdiği Seduction of the Innocent adlı kitabını  (masumların baştan çıkarılışı) yazar.

 

1940’lardan günümüze doğru yaptığımız bu kısa atlamadan sonra tekrar kaldığımız yere ve zamana geri dönelim. MLJ neşriyat Archie’nin başarısından sonra adını Archie Comics olarak değiştirerek yayın hayatına devam eder. Şirket, Archie ve arkadaşları yanı sıra Sabrina The Teenage Witch (Genç Cadı Sabrina), Jossie and The Pussycats gibi çizgi serilere imza atar. Sabrina, Jossie and The Pussycats ve Cheryl Blossom karakterlerini Daniel S. DeCarlo kurgular ve çizer.

 

DeCarlo, çizgi dünyasına, kendisinin de katıldığı II. Dünya Savaşı sonrasında, Timely Comics’te Stan Lee’nin editörlüğü altında girer. Stan Lee ondan gençlik-mizah serisi Jeanie’yi ister. Daha sonraki görevi Millie the Model olur. 1940’larda Timely Comics’te başlayan bu seri, 50’lerde Atlas Comics’te, 70’lerde Marvel Comics’te devam eder. Bu karakterleri Sherry the Showgirl ve Showgirls izler. Farkettiğiniz gibi, DeCarlo, Timely Comics/Atlas/Marvel Comics ile Archie Comics firmalarında serbest çizerlik yapmıştır. Ayrıca ek iş olarak Martin Goodman’ın Humorama bölümü bünyesinde pin-up çizerliği de yapar. Tarihçesi 1890’lara kadar uzanmakta olan pin-up’lar kadınların modellik adı altında fotograf ya da çizim şeklinde “popüler kültür” tarafından seks objesine dönüştürüldüğü çalışmalardır. Goodman ailesinden Abe Goodman’ın yönetimindeki Humorama bünyesinde iki önemli isim daha göze çarpar; Bill Ward (asıl adı: William Hess Ward) ve Bill Wenzel (asıl adı: William Michael Wenzel). 1953’de Hugh Hefner (müstehcen) Playboy magazinini çıkarttığında yine bir Yahudi olan Harvey Kurtzman daha önce adından bahsettiğimiz (ve 26 yıl devam eden) Little Annie Fanny hikâyelerini yazar ve çizer. Öte yandan Sesame Street (Susam Sokağı) için kısa animasyonlara imza atar. 2001: A Space Odyssey (2001: Bir Uzay Macerası) bilim-kurgu kitabının yazarı Sir Arthur Charles Clarke, 007 James Bond gizli ajanını kurgulayan ve o seriyi (1953 – 1966) kaleme alan Ian Flemming, 1955 yılında Lolita’yı yazan Vladimir Vladimirovich Nabokov gibi ünlü isimler Playboy mecmuasında yayınlanmak üzere kısa hikâyeler yazmıştır. Ray Bradbury’nin Fahrenheit 451’i yine bu mecmuada seri halinde yayınlanmıştır.

 

Madem Susam Sokağı’nın adı geçti, onu da kısaca hatırlayalım. Carnegie ve Ford Vakıfları ve Amerikan Federal Hükümeti’nin mali desteği ile televizyon yapımcısı Joan Ganz Cooney tarafından 10 Kasım 1969 yılında hayata geçirilen Susam Sokağı, Harvard Universitesi profesörlerinden Gerald S. Lesser ve Edward Palmer danışmanlığında, Norman Stiles’in baş-yazarlığında, Jim Henson’ın kuklalarıyla büyük bir başarı öyküsü olur ve 40 yıl boyunca yayın hayatına devam eder.

Sözünü ettiğimiz bu dönemde bilim kurgu romanları, çocuk programları, çizgi romanlar ve müstehcen mecmuaların arkasında ya hep aynı isimler ya da o isimlerin göreve getirdiği kişiler yer almıştır. Bunu lütfen bir gözlem olarak kabul ediniz. Öte yandan android, mutant ve insan-üstü karakterler çizgi dünyadan çocukların ve gençlerin zihinlerine girmeye, kimyalarını değiştirmeye başlar.