Amerika’da Göktaşı Kanunu

Mehmet Aydemir, 17 Ekim 2014

ABD Kongre üyeleri Bill Posey ve Derek Kilmer geçtiğimiz aylarda meclise özel sektörün uzayda maden aramasına ve işletmesine yönelik kanun önerisinde bulundu. Henüz taslak aşamasında olan kanunun amacı ABD’deki göktaşından maden elde etmeye yönelik şirketlerin sayısını arttırmak, ticari haklarını koruma altına almak ve onları teşvik etmek olduğu belirtiliyor. Ülkenin en önemli iki uzay madenciliği şirketi “Planetary Resources” ve “Deep Space Industries” bu tasarının en büyük destekçilerinden. Uzaydaki mülkiyet haklarının geliştirilmesi çok su götürür bir konu. Amerika’nın 1967’de hazırladığı ve altına birçok ülkenin imza attığı anlaşmaya göre uzay bütün insanlığın ortak malı olarak tanımlanmış. Uzay girişimcileri ise bu anlaşmadan rahatsızlar ve yatırım için “insanlığın ortak malı” belirsizliğinin ortadan kalkmasını bekliyorlar. Belki bugünden konuşmak erken olabilir ama “liberal uzay piyasasının” oluşturulmaya çalışılması gelecekte seçimi zor bir dilemmaya neden oluyor; tıpkı koloniyel dönem gibi, uzaydaki bir kara parçasına ilk adım atan devletin bayrağını dikip topraklarına katması mı yoksa ulus-ötesi şirketlerin kendi hegemonyalarını ilan etmeleri mi? Belki de bugünün kavramlarından farklı olarak gelecekte evrilmesi muhtemel devlet ve şirket mekanizmaları üzerinden yaklaşım geliştirmek gerekiyor. Bilemiyorum ama gelecekte hukukçulara, ekonomistlere ve dış siyaset uzmanlarına epey iş düşeceğe benziyor.

Dilemmanın çözümüne yardımcı olması açısından daha önce tartışıldığını hatırladığım bir soruyu hatırlatmak istiyorum; Google mı büyük (veya büyük olacak) ABD mi?