Evrende Yalnız Mıyız?

Mehmet Aydemir, 22 Ağustos 2015

Rus iş adamı Yuri Milner bu sorunun cevabını arıyor olacak ki geçenlerde uzayda yaşamı araştıran SETI programına 100 milyon dolar bağış yaptı.

Milner’in Mail.ru Group adında risk sermayesi şirketi var. Facebook, Twitter, Ali Baba, 23andMe gibi on milyarlarca dolarlık şirketlerde yatırımı bulunuyor. Milner’in master projesi “küresel beynin” oluşturulmasına katkıda bulunmak. Küresel beynin (kabaca bireylerin ve makinelerin entegre olduğu dünyanın sinir sistemi) adımları çoktan atılmış durumda. Internetin yaygınlaştırılması, sosyal medya, nesnelerin interneti hepsi bu hipotezin parçası. Milner’in yatırımlarına da bu nazarla bakmak gerekiyor.
Aslında Ruslardaki üstün yaradılışı arama çabasını değişik zaman dilimlerinde görebilmek mümkün. Yuri Gagarin’in uzaya çıktıktan sonra “burada tanrı falan görmüyorum” demesine binaen Necip Fazıl “Feza Pilotu” adlı bir şiir yazmıştır. Ayrıca Gagarin’e “A be ahmak! Allah’ın -hâşâ ve kellâ- fezâ-yı ıtlakta dolaşan bir balon olduğunu sana kim söyledi?” dediği de rivayet edilir.

Milner’in insanoğlundan teknolojik olarak milyarlarca yıl ileride bir yaşam platformuna ulaşma hayali, evrenin uyanışı, küresel beyin, evrenin simülasyon olması, Interstellar’daki 5. boyut tarzı kurgular hep benzer çağrışımlar içeriyor. Farklı disiplinler olmasına rağmen belirgin bir konsept bütünlüğünün olduğunu ve bir yerde birleşecekleri konusunda herkes hemfikir. Bu teorileri ortaya atan ideologların kendi düşünce sistemlerinin ‘akl-ı küll’ü henüz bulamamış olmaları hamlelerini anlamaya çalışan bizlere yap-boz deneyimi yaşatıyor. Bunlar tanrısız maneviyat inşa etmenin zorlukları olsa gerek.
Aslında evrende yalnız mıyız sorusunun cevabı 4 şıklı;

A) Evet yalnızız: En istenmeyen cevap, bütün fantazilerin çöpe gitmesi demek
B) Hayır ve bizden çok geriler: Bu cevap tek başına yeterli olmayacaktır. İlkel yaşam platformlarının keşfi gelişmiş olanlarının da varolabileceği dürtüsünü kuvvetlendirir.
C) Hayır ve bizle aynı seviyedeler: Mevcut pratiğimize göre muhtemelen onlarla savaşırız- Star Wars.
D) Hayır ve bizden ileriler (üstün medeniyet): Yalnız olmadığımız düşünen birçok insan benzer bir beklenti içinde. Bizden daha üstün yardımsever bir medeniyetle irtibata geçerek insanoğlunun binlerce yıllık ilerleme kaydedeceğine inanıyorlar. Zaten SETI de Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması’nın kısaltması. Bu bağlamda sorunun en çok arzulanan cevabı D şıkkı oluyor. Bizden ileri bir medeniyet keşfetmenin doğuracağı sorular, ihtimaller, hayalgücü sınırsız. Sanırım işin cazip tarafı bu. Mesela madem bizden daha ileriler bizim onları bulmamızdan önce bizi bulmaları gerekmez miydi? Belki de buldular ama hatırlamıyoruz. Dünya insanıyla bundan çok önce bağlantı kurduklarına dair belli somut verilere dayanan bir sürü iddia var. Mesela arkeolojik kazılarda uzay gemisine ve denizaltıya benzeyen bir çok şeklin nereden çıktığına hala cevap veremiyoruz.

Belki bizi biliyorlar ama bir nedenden bağlantıya geçemiyorlar. Belki de Hawking’in dediği gibi bizi mikroskopta mikrobiyolojik varlıkları incelediğimiz gibi inceliyorlardır. Çok dillendirilmeyen islami farklı bir ihtimal; insan eşref-i mahlukat olarak yaratıldığı için üstün medeniyet ya ademoğlundan veya ademoğlunun hilkatteki hususiyetini bilen bir varlık olabilir. Eğer hak ile batılın savaşı kıyamete kadar sürecekse farklı gezegenlerde de Allah’ı değil başka yaradılışları rab edinenler de olacaktır.

Sorumuzda B, C ve D şıkkı varoluşsal riske karşı kozmik çözüm üretme adına ikincil önem arz ediyor. Biyolojik olarak insana benzeyen canlıların olması dünya insanına yeni yaşam alanları sağlaması mümkün. Bu günlerde uzayda habitatla ilgili PR dokümanları üretmekle meşgul “Mars’ta Nasıl Yaşayacağız” kitabının yazarı Stephen Petranek bakın ne diyor:

“Eventually the human species is going to disappear. That means everyone who’s a human being will die eventually and this species will die out and go extinct. And there are a number of reasons how that could happen and why that could happen including a large asteroid hits Earth and destroys everything larger than a rabbit as happened in the age of the dinosaurs 65 million years ago or eventually our sun begins to die and that is a 100 percent probability our sun will begin to die in about 2 billion years. And one of two things will happen. Either Earth will be thrown completely out of its orbit and go spinning off into space and everyone will die very quickly. Or the sun will essentially irradiate Earth as it expands because what happens with a dying sun is it gets very large. And so in order to survive as a species we have to become a spacefaring species. We have to get off this planet eventually and that is the long-term hope for humanity”

Kabaca çevirmek gerekirse gerekirse;
“İnsanlık dünyaya bir göktaşının çarpmasıyla veya 2 milyar yıl sonra güneşin ölmesi (tükenmesiyle) bir şekilde yok olacak. Biri mutlaka gerçekleşecek. Bunlardan kaçınmanın tek yolu uzay yolculuğu yapmak. Günün sonunda bu gezegenden gitmeliyiz ve insanlık için uzun vadeli tek umut bu”

Bir yandan her an çarpabilecek bir göktaşının endişesini taşırken diğer yandan 2 milyar yıl sonra tükenecek güneş sonrası planlar yapan yazar insanlığın sistemler veya galaksiler arası uzay yolculuklarına aşina bir tür olmasını gerektiğini düşünüyor. Daha önceki yazılarda bahsettiğimiz Mars’ta yaşam projesi bu hedefi gerçekleştirmek adına önemli bir eşik. Vikipedi’de Mars’ta yaşam için gerekli koşulları türkçe olarak bulabilirsiniz.

Haberde geçen ingiliz kozmolog ve teorik astrofizikçi astronom Sir Martin Rees de kayda değer bir isim. Rees’in bağış seremonisinde bulunması önemliydi çünkü 70’lerin başındaki SETI programına metodoloji sağlaması amaçlanan Cyclops projesinde çalışmış bir isim kendisi. Cyclop (kiklop) köken itibariyle tek göz manaları taşıyor. Aynı zamanda X-Men’de bir karakterin adı. Oğuz Aksakal’ın yazısını hatırlamakta fayda var.

Royal Society başkanlığı gibi önemli görevler yürütmesi ve ateist olmasına rağmen Templeton ödülüne layık görülmesi Rees’in bilim dünyasındaki etkinliğini ortaya koyuyor. Astronomi haricinde zaman zaman farklı konularda da demeçler veren Rees, kendi zümresinin teorisyenlerinden biri gibi gözüküyor.

Biraz da Hawking’den bahsetmekte fayda var. Yaratıcının var olup olmadığı noktasında gelgitler yaşayan bir bilimadamı Hawking.

“Bilimi anlamaya başlamadan önce, Tanrı’nın evreni yarattığına inanmamız doğaldı. Fakat artık, bilim çok daha ikna edici bir açıklama sunuyor. ‘Tanrı’nın aklını okuyabileceğiz’ sözüyle kastettiğim şayet bir Tanrı söz konusu olsaydı, ki yok, bu Tanrı’nın bileceği her şeyi bilebileceğimizdi. Ben ateistim.”

“Yaptığım şey evrenin başlangıcının bilimsel kurallarla açıklanabileceğinin mümkün olduğunu göstermekti. Bu sayede, evrenin başlangıç kararının bir Tanrı’ya başvurularak açıklanmasının gereksizliği ortaya çıkar. Bu bir Tanrı’nın olmadığını kanıtlamaz, sadece Tanrı’ya bir ihtiyaç olmadığını gösterir.”

“Evrenin oluşumu bilimin gerçekliğine dayanır. Ama bu hiçbir şekilde, bilim kurallarını koyan ve onları da yaratan bir Tanrı olmadığı anlamına gelmez”

Hawking’in bilgisayar vasıtasıyla dinlediğimiz konuşmaları ne kadar kendisine aittir bilemiyorum. Ancak evrende yalnız mıyız sorusuna tamamen dünyadaki yaşamın tesadüfiliği üzerinden cevap üretiyor. Hawking’e göre dünyada kendi kendine başlayan ve milyonlarca yıl evrimleşen yaşam, farklı gezegenlerde de tekrarlanmış hatta insanoğlundan daha ileri bir seviyede yaşanmış olabilir. Bu ve benzeri oksimoron yaklaşımlara rağmen evrimcilerin bugünkü temsilcilerinin yaratılışa atfettikleri bir yalanla geleceği şekillendiriyor olmaları yadsınamaz bir gerçek.

Şüphesiz 1 rus milyarder, dünyanın en iyilerinden 2 teorik fizikçinin böyle bir projede ne işi var sorusu hepimizin aklına gelmiştir.Proje başarıya ulaşır mı bilinmez ama kendi alanlarında başarılı sansasyonel isimlerin varlığı uzaylıları arama veya uzayda yaşam gibi çoğunluğa uçuk gelecek projeleri özellikle tutucu akademik çevrelerde giderek daha tartışılabilir kılacağa benziyor.