Moon Shot

Mehmet Aydemir, 10 Mart 2016

Daha önce bir yazımızda bireyleri ve şirketleri uzay teknolojilerine teşvik etmek amacıyla kurulan toplamda 30 milyon dolarlık Google Lunar X Prize (GLXP) yarışmasından bahsetmiştik. Moon 2.0 da denilen yarışmaya katılan ekiplerden 2017’nin sonuna kadar Ay’a bir gezgin robot gönderip orada 500 metre gezmesini ve çektiği video ve fotoğrafları dünyaya iletmesini isteniyor. Birinci olan takım 20 milyon dolarlık ödülün sahibi olacak. 29 takımla başlayan yarışmada geriye 16 takım kaldı. Bu takımlardan 2 tanesi (California’dan Moon Express ve Israil’den SpaceIL) robotlarını Ay’a göndermek üzere roket fırlatma şirketleriyle anlaşma imzaladılar. Moon Express Rocket Lab ile, SpaceIL ise Elon Musk’ın SpaceX’i ile anlaşma imzalayarak yarışmaya devam edebilmeye hak kazandılar. Geri kalan 14 takımın yarışmaya devam edebilmesi için 2016 sonuna kadar bir roket fırlatma şirketiyle anlaşma imzalamaları gerekiyor.

Yarışmayı geniş kitlelere tanıtmak amacıyla katılan ekiplerin konu edildiği, yapımcılığını JJ. Abrams’ın, yönetmenliğini Orlando von Einsidel’in üstlendiği “Moon Shot” adında 9 bölümlük bir belgesel çekildi. Belgeselin dünya prömiyeri 15 Mart’ta Google Play’de, 17 Mart’ta Youtube’da yayınlanacak. Yapımcı/yönetmen J.J. Abrams sıradan bir isim değil. Takipçileri onu Lost, Fringe, Star Trek ve son olarak da Star Wars serisinin 7. filminden hatırlayacaklardır. Abrams’ın şirketi Bad Robot geçenlerde uzayda geçen gerilim-bilimkurgu filmi ‘God Particle’ın tüm haklarını satın aldığını duyurdu. God Particle-Tanrı Parçacığı bilim dünyasının son dönemdeki en popüler konularından biri. Filmin konusunu bilmiyoruz ama Abrams’ın geçmiş yapımlarından anladığımız yeni ve akıl alması zor bilimsel teorileri Hollywood jargonuna oturtmayı çok sevdiği. Hatırlayın Fringe dizisinde olağanüstü transhuman olayları izleyici için ne kadar sıradan hale getirmişti. Hatta bazı bölümlerde sıkıldığımı, görev bilinciyle (!) izlediğimi hatırlıyorum. Paralel evren, shapeshifting, biyolojik terör saldırıları gibi gizemli konuları sıradan hale getirmesi aslında izleyicinin şuuraltında sıradışılığın zincirlerini nasıl söküp attığını gösteriyor. İşte GLXP belgeseli de Abrams’ın bu yönüne ‘cuk’ oturuyor. Ay’a gitmenin, Ay’ı keşfetmenin o kadar zor olmadığını, azimli sıradan girişimcilerin devletin ve üniversitelerin katkısı olmadan da başarılabileceğini anlatan bir belgeseli son dönemde uzay konulu yapımlara iyice kanalize olan Abrams’dan başkasının yapması beklenemezdi.

GLXP’deki ilişkileri ağına baktığımızda singularity ile doğrudan/dolaylı içinde birçok ismi görüyoruz. Projenin finansörü Google’da 2012’de Mühendislik Direktörlüğü’ne atanan Ray Kurzweil yapay zeka (machine learning) ve konuşma tanıma (speech recognition) biriminin başında. Birbirleriyle ilişkileri ve şirket yapılanmaları çok açık değil ancak Google X Lab ile yakın çalıştığı söyleniyor. X Lab başında Sergei Brin’in olduğu Google’ın gizli ARGE projelerinin geliştirdiği bir Alphabet şirketi. X Lab’ın portföyünde sürücüsüz araba, Project Wing (e-satış ürünlerinin uçan araçlarla teslimatı), Google Glass, Project Loon (balonla stratosferden dünyadaki gelişmemiş bölgelere internet hizmeti) ve teleportasyondan yapay beyin ağına kadar birçok proje yer alıyor.

Bir başka isim Ray Kurzweil ile Singularity Üniversitesi’nin kuruculuğunu üstlenen Peter Diamandis. Kar amacı gütmeyen, yarışmalarla halkı teknolojik gelişmelere dahil etmeyi amaçlayan XPRIZE vakfı Diamandis’in bir projesi olarak başladı. Vakfın mütevelli heyetinde Elon Musk, James Cameron, Larry Page, Ratan Tata gibi isimler yer alıyor. Google’ın finans desteği sağlamasıyla GLXP oluştu. Daha önce uzaya yönelik ilk yarışmayı 2004’te birinciye 10 milyon dolar ödülün verildiği yine XPRIZE bünyesinde yer alan Ansari X Prize düzenlemişti. Yarışmayı İran asıllı Amerikalı Amir Ansari ve Anousheh Ansari fonlamıştı. Diamandis aynı zamanda göktaşı madenciliği şirketi olan Planetary Resource’un kurucularından. Şirkette Google’un kurucusu Larry Page, yapımcı/yönetmen James Cameron ve Alphabet’in yönetim kurulu başkanı Eric Schmidt yatırımcı olarak yer alıyor.

Her-an’ı takip edenlerin iyi bildiği bu isimlerin yer aldıkları projelerdeki ortak noktanın transhumanizm ve uzay olması aralarında ciddi bir zihni birliktelik olduğunu gösteriyor. Yukarıda bahsettiğimiz şekilde J.J. Abrams’ın filmografisinin benzer konulardan oluşması “propagandist” sıfatıyla Kurzweil ve Diamandis’in öncülüğünde singularity çerçevesinde bir araya gelen bu ekiple daha yakın çalışacağı kanaati oluşturuyor bende. Bu çok önemli bir rol çünkü günün sonunda bu fikirlere katkı sağlayabilecek geniş kitlelere ulaştırılması yürütülen projelerin başarıya ulaşmasında belirleyici olacak. Interstellar örneği ortada. ChristopherNolan’ın yapımcılığını üstlendiği film birçok bilim adamına yeni ufuklar açtı ve Interstellar bilimi (Interstellar science) adında bir kavramın ortaya çıkmasına neden oldu. Sitede yer alan görsel sanatlarda uzman yazarların benden çok daha iyi açıklayacağından eminim.. Hollywood olmadan toplum mühendisliğinin eksik kalacağı bir çağda fütürist yapımların sayısı git gide artacaktır. İzlemeye devam edeceğiz.