Breakthrough Initiatives

Mehmet Aydemir, 29 Nisan 2016

Breakthrough Initiatives (BI) 2015 yılında Yuri ve Julia Milner tarafından kurulan türkçe “Çığır Açıcı Girişim” anlamına gelen bir organizasyon. Amaçları dünya haricinde bilimsel yaşam izlerini ve dünya benzeri gezegenleri aramak, insanları bu konuda araştırmaya teşvik etmek. Kuruluş 3 ana hedef belirlemiş. Bunlardan biri ilki Listen. 2015’te Milner’in yanına Stephan Hawking ve Martin Rees’i alarak lansmanını yaptığı, uzayda akıllı yaşam aramak üzere başlatılmış bir proje. Listen’a SETI araştırmalarında yer alan birçok isim de eşlik edecek. Misyonlarını şöyle tanımlıyorlar;

Breakthrough Listen is the largest ever scientific research program aimed at finding evidence of civilizations beyond Earth. The scope and power of the search are on an unprecedented scale:

The program includes a survey of the 1,000,000 closest stars to Earth. It scans the center of our galaxy and the entire galactic plane. Beyond the Milky Way, it listens for messages from the 100 closest galaxies to ours.The instruments used are among the world’s most powerful. They are 50 times more sensitive than existing telescopes dedicated to the search for intelligence.The radio surveys cover 10 times more of the sky than previous programs. They also cover at least 5 times more of the radio spectrum – and do it 100 times faster. They are sensitive enough to hear a common aircraft radar transmitting to us from any of the 1000 nearest stars.We are also carrying out the deepest and broadest ever search for optical laser transmissions. These spectroscopic searches are 1000 times more effective at finding laser signals than ordinary visible light surveys. They could detect a 100 watt laser (the energy of a normal household bulb) from 25 trillion miles away.Listen combines these instruments with innovative software and data analysis techniques.The initiative will span 10 years and commit a total of $100,000,000.

Özetle mevcutlardan çok daha gelişmiş teleskoplarla, radyo spektrumuyla ve madde ile elektromanteyik radyasyonu inceleyen spektroskopi araştırmarıyla Dünya’ya en yakın 1 milyon yıldızda, galaksimizin merkezinde ve etrafındaki en yakın 100 galakside 100 milyon dolarlık bütçe ile 10 yıl boyunca yaşam izlerini aramak.

Yuri Milner geçen haftalarda BI’ın ikinci projesi Starshot’u basına tanıttı. Yanında yine bilimsel nosyonu temsilen Hawking vardı ve o gün bir başka rus Yuri Gagarin’in uzaya çıkışının 55. yıldönümüydü. Konu Türk medyasında da epey yer buldu.

3 yıldızdan oluşan Alpha Centauri sistemi, Dünya’ya 4,37 ışık yılı uzakta (1 ışık yılı = yaklaşık 10 trilyon kilometre) bulunuyor. Proje başarılı olursa ilk kez insan yapımı bir cihaz, şimdiye kadar uzaya fırlatılan araçlardan 2 bin kat daha uzağa gitmiş olacak. 3’lü yıldız sisteminden veri ve fotoğraf gönderecek olan ve iletişim sağlayacak olan araçlar, daha önce benzeri yapılmamış çok güçlü bir lazer sistemiyle yolculuğa çıkacak.Dünya üzerindeki lazerlerden elde edilecek güçlü itiş tahriki, önceden yörüngeye yerleştirilecek ‘yelkenli’ şeklindeki minik uzay araçlarını, ışık hızının 5’te biri gibi bir süratle Alpha Centauri’ye doğru “fırlatacak”. Günümüzün en hızlı uzay araçlarıyla 30 bin yılda yapılabilecek yolculuk, sadece 20 yıl sürecek. Bu uzay yelkenlileri, yabancı yıldız sisteminde yaşama elverişli olan ya da olmayan gezegenler arayacak.

Starshot’ta kendi deyişleriyle yıldızlara yolculuğa Silikon vadisi yaklaşımı getiriliyor. Yani ARGE’de belirli bir seviyeye getirilip olayı ticari boyuta dökmek isteniyor. Belirlenen bütün konsept ve bunu gerçekleştirmek üzere üstesinden gelinmesi gereken araştırma konuları halka açık ve şeffaf. Listen’a göre belki daha elle tutulur bir proje olduğundan olsa gerek Mark Zuckerberg de Starshot’un yönetim kurulunda yer alıyor. Starshot’ın da bütçesi Listen gibi 100 milyon dolar olarak açıklandı.

BI’ın üçüncü projesi Message daha küçük ama oldukça enteresan. Henüz hayata geçmedi. Message dünya haricindeki zeki varlıklarla iletişim dilini dijital olarak oluşturmak üzere uluslararası düzeyde 1 milyon dolar ödüllü bir yarışma olacak. Oluşturulacak mesajın tüm insanlığı temsil etmesi isteniyor. Uzaylıların dilini bilmediğimiz için ortak dilde matematik ve fizikten piskolojik etkenlere kadar herşeyin hesaba katılması gerekiyor. Listen ve Starshot’taki ilerlemelere göre projenin detayları ilerleyen zamanlarda kamuoyuyla paylaşılacak.

BI haricinde Yuri Milner’in öncülük ettiği Breakthrough Prize (BP) ve Breakthrough Junior Challenge (BJC) adında 2 organizasyon daha bulunuyor. BP ve BJC temel bilimlerde ilerleme sağlamak üzere araştırmacılara yönelik teşvik programlarından oluşuyor. BJC bunun gençlere yönelik versiyonu ve başında Zuckerberg’in eşi Priscilla Chan ve eğitimci-yatırımcı Sal Khan bulunuyor. Geçen senenin birincisi 250 bin dolar burs kazandı ve ödül seremonisi National Geographic’de ve Fox Tv’de yayınladı.

BP ise bilimadamlarını teşvik etmek amacıyla kurulan daha kapsamlı bir kuruluş. Fizik, yaşam bilimi ve matematik olmak üzere 3 daldan oluşuyor. Herbiri için ödül 3 milyon dolar. Çok büyük sorulara cevap arıyorlar.

Why is there something rather than nothing? – Neden hiçlik yerine varlık var?

What is the Universe made of?  – Evren neden yaratılmıştır?

How did life begin? – Yaşam nasıl başladı?

How can matter think? –Madde nasıl düşünebilir?

How much is knowable? –Ne kadar şey bilinebilir?

Anlam kaybı olmaması için orjinal haliyle yer verdiğimiz bu sorular çok enteresan ve bazılarının net bir bilimsel karşılığı var mı emin değilim.  Metafizik motivasyonlar olmadan çözülebilir mi bilmiyorum. Konunun bir çeşit mistisizme  kayması çok olası görünüyor. Özellikle sonuncusunun Feridun B. Kaya’nın “teknolojinin ulaşabileceği limit nedir?” sorusuyla ilgili olduğunu düşünüyorum. Bu soruların cevaplarının arandığı kurumsal bir yapının oluşturulması karşısında hayranlık duymamak elde değil. Her-an ekibinin de böyle bir gündeminin olması önemli bir vizyon göstergesi. Bu soruları en hızlı kim çözerse gelecek onların olacak. Bu yüzden imkanlara takılmadan en azından zihinsel efor sarfetmek gerekiyor.

Yuri Milner Facebook, 23andMe, Alibaba gibi büyük şirketlerin yatırımcısı konumunda. Yatırım yaptığı şirketlerin kurucularını Milner’in öncülük ettiği birçok projede görmek mümkün. Zuckerberg, Jack Ma, Anne Wojcicki bunlardan bazıları. Bilimadamı olarak Hawking, Martin Rees ve Pete Worden ön plana çıkıyor. Bahsettiğimiz yapılardaki önemli kişiler arasındaki ilişkiler ağı bunu ortaya koyuyor. Milner öncülüğünde bir community (topluluk) kurulmuş gibi görünüyor. Takip etmeye devam edeceğiz..