Kuantum Çağı

Ali Fevzi, 26 Nisan 2016

Bir kuram, cisimlerin doğası ile ilgili bilgilerimizle çeliştiği zaman, cisimlerin yapısı değil kuram yanlış olmalıdır”. (George Gamow)

Mikro-kozmos dediğimiz atom ve atom altı parçacıklara ait âlemdeki hareket ve oluşumları klasik fiziğin kanunları açıklamakta yetersiz kalınca, yeni bir bakış açısıyla bakmak, yeni bir kuram geliştirmek gerekiyordu. Kuantum Fiziği ya da Kuantum Mekaniği; işte bu parçacıkların davranışını açıklamaya çalışan bilim dalıdır. Kuantum ismini kullanan, kuantum düşünce teknikleri, yaşam koçluğu gibi sahte kişisel gelişim furyasını saymazsak, kuantum fiziği şuan için üzerinde en çok araştırma yapılan, bilim insanlarının kafa patlattığı, anlaşılması en zor alanlardan biridir. Kuantum bilgisayarlar ise, kuantum fiziğinin kurallarını kullanarak, bilgi işlem yapması beklenen teknolojiye verilen isim. Henüz beklentileri karşılayan, yeterince kullanışlı bilgisayar yapmaya yetecek bilgi ve tekniğin olmaması, konunun aslında ne kadar muamma olduğunu göstermeye yeter. Bu yüzdendir ki, geçtiğimiz hafta bir gazeteci, Waterloo Üniversitesinde teorik fizik enstitüsünde yaptığı bir konferans esnasında, Kanada başbakanı Justin Trudeau’ya, korkmayın size kuantum bilgisayarları hakkında sormayacağım, sadece terörle mücadele konusunda ki görüşünüzü alacağım şeklinde bir şaka yaptı. Fakat beklenilenin aksine, çok az sayıda bilim insanın ancak açıklayacağı bir şekilde, başbakan kuantum bilgisayarlarının temelde nasıl çalıştığını çok kısa ve net bir şekilde anlattı. Eğer detaya girersem sabaha kadar anlatmam gerekir diyerek konuya ne kadar vakıf olduğuna da gönderme yaptı.

Yukarda bahsi geçen olayın geçtiği yer, Kanada Waterloo Üniversitesi, teorik fizik enstitüsü. Kuantum bilgi işleme enstitüsü ile birlikte, Black Berry markalı telefon ve tabletlerin üreticisi ve Kanada’nın en zenginlerinden, İstanbul doğumlu, Mihalis (Mike) Lazaridis kurduğu ve 14 yılda 300 milyon $ bağış ile desteklediği, bünyesindeki 300 araştırmacı ile tek amacı, kuantum mekaniğini anlamak ve ona uygun teknolojilere öncülük etmek olan bilim merkezi. Aynı konferansta başbakan araştırmalar için üniversiteye 50 mil $ fon sözü verdi. Çünkü başbakan konunun detaylarına gerçekten vakıf ve öneminin farkında. Bunu konferanstan hemen önce yaptığı üniversite gezisinde, bir araştırmacıya, “Kuantum bilgi işleme için neden daha yüksek sıcaklıkta süper iletkenler kullanmıyoruz?” sorusu ile net bir şekilde anlıyoruz.

Raymond Flamme aynı üniversitede, kuantum bilgi işleme enstitüsünde profesör. Bu alanda dünya çapında meşhur ve konferans öncesi gezisinde başbakana eşlik eden bir isim. Kanadalı tüm politikacıları ve işadamlarını, kuantum konusunda yatırım yapmaya teşvik ediyor. Bunun sebebini de şu şekilde açıklıyor: “Günümüz nesli ellerinde akıllı telefonun olmadığı, arabalarında bilgisayar sisteminin bulunmadığı bir dünyayı artık hayal bile edemiyorlar. Bilgi çağı dediğimiz yeni dünya düzeni, tüm çalışma, oyun ve yaşam şartlarımızı dönüştürdü. Ve bugün, tahmin edilemeyecek potansiyele sahip bir teknoloji ile karşı karşıyayız. Nasıl ki silikon bazlı teknoloji devrimi bizi bugünlere taşıdı, kuantum bazlı teknolojiler, kuantum çağına taşıyacaktır. Kanada bilgi teknolojilerinde yaşanan ilk devrimi büyük ölçüde kaçırmış bir ülke. Komşumuz silikon vadisinde günümüz teknolojileri geliştirilirken biz izledik. Fakat 2000li yıllardayız ve önümüzde ciddi bir fırsat var. Kanada yaklaşan yeni teknoloji devriminde liderliği alabilir ve Quantum Vadisini burada kurabiliriz.”

Tüm bu bilgiler ışığında, dünyanın ilk ticari kuantum bilgisayarını üreten ve satışını yapan ve her geçen yıl daha da geliştiren, D-Wave firmasının Kanada da bulunuyor olması bize şaşırtıcı gelmeyecektir. Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada söz sahibi olabilmesi, gelecek nesillere daha yüksek düzeyde maddi ve manevi miras bırakabilmesi için gerekli şartlardan biride hiç şüphesiz bilim ve teknik alanda söz sahibi olmaktır. Bizimde en büyük temennimiz, ülkemizin, İlgili kurum ve yetkililerinin, işadamlarının, Kanada gibi vizyon sahibi olması ve kuantum teknolojilerine gerekli ilgiyi göstermesi ve yatırımı yapmasıdır.