Kitlelerin Zihin İnşası

Bedirhan Sonakın, 10 Mayıs 2016

Edebiyat ve dizi/film alanlarında verilen eserlerin, zaman zaman çağının önünden giderek, kitleleri (bazı durumlarda da elitleri) yönlendirdiklerini, ya da çağını iyi okuyarak varolan eğilimleri farklı sunumlarla okuyucu/izleyici kitlesine aktardıklarını farklı örneklerde görüldü. Son dönemde The Martian/Marslı filmi bu konuda önemli bir aşamaydı. Bilimkurgu seviyesindeki bir meselenin, bize ne kadar yakın ve ne kadar ulaşılabilir olduğunu anlatan bu filmle, kitlelerin zihninde bir Mars hayali ve belki yeni nesillerin zihninde bir Mars gayesi oluştu. Mars’a giden uzay gemisinin detayları, Mars’ta maruz kalınan radyasyonun öldürücü etkisi gibi konular, “artık var olan yeni” içindeki insanın hikayesi içinde sorgulanmadan eridi gitti.

Önümüzdeki dönemde de benzer arka plana sahip, geleceğin teknolojileri ya da yenilikleri olarak konuşulan bir kaç konu üzerine yapılmış film ve dizilerin de vizyona girdiğini göreceğiz. Bunlardan kısa kısa bahsetmek ve bu yapımların nelere dokunduğu konusunda hiperlinkler oluşturmanın önemli olduğunu düşünüyorum.

Start Up

Bilindiği gibi Netflix’in başarısının ardından benzer dijital kanallar ya da dijital yayın ortamları denenmeye başlandı. Sony’nin sahip olduğu Crackle da bunlardan birisi. Crackle ilk sıçramasını Seinfeld serisinin başrol oyuncusu olan Jerry Seinfeld’in ev sahipliğini yaptığı “Comedians in Cars Getting Coffee” adlı yapımla sağladı. Şimdi de Amazon ve Netflix gibi kendi yapımlarını yapmaya başladılar.

startup

İkinci yapımları olan Start Up başrollerinde Martin Freeman ve Adam Brody’nin oynadığı bir proje. Adından da anlaşılacağı gibi yeni başlayan ve muhtemel başarısı olacak yeni nesil bir projenin etkileri üzerine kurulmuş bir drama. Hatırlanacağı gibi 2015 Haziran’ında Her-An olarak katıldığımız Exponantial Finance 2015 toplantısı ile ilgili yazılarımızda, bankacılık ve finans sektörünün geleceği hakkında yapılan yorumlardan bahsetmiştik. Para transferi ve bankacılığı blockchain algoritmaları üzerinden çalışan yöntemlerle sektörün gelecekte tamamıyla dijital paraya dönüşme potansiyeline sahip olduğunu uzmanlar belirtmişti. Aynı etkinlikte konuşmacı olan ve Türkçe’ye çevrilen “Geleceğin Suçları” isimli kitabın yazarı olan Mark Goodman’ın da bu konuda ilginç örnekleri ve yorumları olmuştu.

Start Up isimli dizi projesi de henüz detayları sisli olmasına rağmen bu değişim ihtimali üzerine kurulan bir hikayeye sahip. Kabaca hikaye, Gencoin olarak adlandırılan bitcoin benzeri yeni dijital para biriminin geliştirilmesi, bu girişimin kara para sahipleri tarafından fonlanması ve tabi FBI’ın işin içine girmesi gibi hususlara sahip. Bu dizi yüksek ihtimalle teknolojik gelişmeleri arka planda tutarak, bazı teknik terimler dışında, bize neyin nasıl olduğunu anlatmayacaktır, ancak zihinlere bir dijital para birimi kavramını ve yeni suç kavramını mutlaka yerleştirecektir. Tanıtımın sonunda, başroldeki kadın karakterin dediği gibi: “Bu gelecek, sadece suçun geleceği değil, ticaretin de geleceği…”

Criminal

Başrollerinde Kevin Costner’ın ve Ryan Raynolds’un oynadığı Nisan 2016’da vizyona giren Criminal isimli film, alışılageldik bir ajan hikayesine benzemekler beraber, içinde ilgimizi çeken bir bilimkurgu elementi de taşımakta. Kısaca 3. Dünya savaşını çıkarmak isteyen bir kötü karakteri engelleyecek bilgilere sahip olan CIA ajanı ölür, ancak hafızasındaki bilgiler deneysel bir yöntemle, bir suçlunun beynine aktarılır. Filmde de tahmin edileceği gibi, bu aktarma işleminin kestirilemeyen sonuçları üzerine bir çok problem yaşanırken diğer bir taraftan da kötü karakterlerin amacına ulaşması engellenmeye çalışılıyordur.

criminal_poster

Her-An takipçileri için zihin aktarımı ya da mind uploading kavramı çok yabancı değil. Singulariteryanların ölümsüzlük yolunda teklif ettikleri en temel yöntemlerinden birisi tüm zihnin bir başka bedene, örneğin bir klona ya da bir bilgisayara/siborga aktarılması olmuştur. Bu şekilde hastalanan,yaşlanan ve sonunda ölen insan bedenine hapsolmuş bir zihnin, özgürleşmesi sağlanabilecektir. Ray Kurzweil’ın, Türkçe olarak da yayınlanan, “How to Create a Mind – Bir Zihin Yaratmak” isimli kitabı neredeyse tamamen bu konu üzerine eğilmiş bir kitap olarak bir süredir raflarda yerini almış durumdadır. Zihin aktarımı konusu, Singularity Akımı’nın baş kahini ve belki de geleceğin Singularity Dini’nin peygamberi olacak olan Ray Kurzweil için, yapay zeka konusuyla beraber, en önemli konu konumundadır. Bu iki konunun, Kurzweil’ın özel misyonunda, bedeni dondurulmadan önce başarmaya çalıştığı iki temel hedef olduğunu düşünüyorum.

Criminal filmi temelde anlattığı ajan hikayesinin arka planında, kısaca önemini belirtmeye çalıştığım zihin aktarımı konusunu işlemiş durumda. Bu kavram daha önce de farklı şekillerde Hollywood yapımlarında kullanılmıştı, ancak daha farklı bir türük ile çözülebilecek bir hikaye sorununda, özellikle bu tarz varmış gibi yapılan kavramlar kullanılması ilgi çekici oluyor. Bu bağlamda, Johnny Mnemonic filmi gibi tüm hikayesini zihinde bilgi taşıyıcılığı yapmak üzerine kuran bir filmi bu örnekten farklı görüyorum.

Hardcore Henry

Hardcore Henry filmi ise seyircisine yepyeni bir deneyim yaşatmak için yapılmış bir film. Filmin hikayesi tamamıyla Singulariteryan dünyaya ait bir hikaye. Ölümden dönen ve hafızası silinmiş kahramanımız, biyomühendislik ile geliştirilmiş askerlerden kendisine bir ordu kuran ve telekinetik güçlere sahip bir liderin tutsak ettiği karısını kurtarmaya çalışmaktadır. Bu konuların her biri çok ilginç olsa da, bu filmle ilgili en ilgi çekici yan Engadget isimli web dergisinin tanımında mevcuttur: “Jason Bourne, Captain America ve Call of Duty karışımı.”

hardcore_henry

Bir ajan filmi ve bir süperkahraman filminin yanına, dünyanın en yaygın FPS (First Person Shooter) oyunlarından birisinin isminin gelmesinin sebebi, seyircinin tüm filmi ana karakterin gözünden takip ediyor olmasıdır. Tüm bu Singulariteryan temaların ortasında geçen bu hikaye, aslında seyirciye gelecekte olması beklenen sanal dünya deneyiminin ilksel örneklerinden birisini sunuyor. Deneyimin içinde olan seyirci içinde başta şiddet olmak üzere bir çok problemli görüntü bulunan bu hikayeyi kendi yaşıyor gibi seyrediyor.

Bu yapımı, Sanal Gerçeklik cihazlarının yaygınlaşıp, teknolojik becerilerinin hızla arttığı günümüz dünyasında benzerlerinin hem sayıca hem de kalite açısından artarak ortaya çıkacağını tahmin etmek zor değil.

Tabi ki bu üç proje bu alanda geliştirilen ilk projeler değil. Geçtiğimiz yıllarda Transcendence, Her, Lucy, Chappie gibi Singulariteryan temalar taşıyan bir çok filmin yayınlandığına şahit olduk. Ancak bu projelerin diğerlerinden farkı, bu temaların bilimkurgu türü dışında polisiye, macera gibi türlerin arka planında yer alıyor olması. Bu kullanım bu temaların kitlelerin zihninde normalleşmesine ve beklenen gelişmeler olmasına hizmet ediyor. Yazının başında örnek olarak verdiğimiz Marslı filminin dünyada Mars ile ilgili yapılan projelere dikkat çekmesinin bir benzeri bu alanlarda da yaşanacaktır.

Paradigma değiştirecek ya da kitleler üzerinde dönüştürücü etkiler sağlayan projeler bir anda tam halleriyle ortaya çıkmıyor. Deneyler ve öğrenme süreçler bilimsel çalışmalarda büyük rol oynuyor. Ancak ekonomik olarak büyük kaynaklar ayrılan araştırma projelerinin, tüketim ürünlerine dönüştürüldüğü süreçlerde, bu ürünleri satın almaya ve hayatlarına katmaya hazır olan bir kitle oluşması, projelerin yatırım dönüşleri için kritik bir konu. Singularity akımının sahiplendiği tüm gelişmeler için, Her-An’ın pek çok yazarının değindiği gibi, Hollywood’un bir tanıtım aracı olarak kullanılması, normalleşmiş bir süreç haline gelmekte. Bu şekilde, Ray Kurzweil’ın elit gruplara yaptığı konuşmalarda tekrarladığı bir çok kehanet, Hollywood tarafından da kitleler üzerine boca edilerek kalabalıklar ve elitin zihinsel beklentileri ortak bir düzlemde buluşuyor. Bu buluşma Singularity Akımı’nı zihinsel olarak kabul etmeye hazır bir kitle oluştururken, bu kitleyi aynı zamanda beklentisi olan müşteri/tüketici/yatırımcı olma noktasında yeniden inşa ediyor.