Endüstri 4.0

Ali Fevzi, 29 Eylül 2016

Dünyadaki en büyük 5 Bilişim firması, 400-500 bin çalışanı ile, Türkiye’de 25 milyon insanın ürettiği 180 milyar dolarlık GSMH’den daha fazla gelir, Hollanda’da 200 bin tarım çalışanı, Türkiye’deki 11 milyon tarım çalışanından daha fazla ürün elde etmektedir. Sanayi devrimleri, güncel teknoloji ve tekniklerin gerisinde kalmış her ülke için durum aynıdır.

Bilinen yazılı tarih sürecinde üretim süreçlerinde yaşanan köklü değişikler, üç sanayi devrimi ile açıklanır. İlki makinelerin icadı olarak ta diyebileceğimiz, su ve buhar gücünün daha verimli kullanılmasını sağlayan mekanik tezgâhların bulunması. İkincisi, elektriğin bulunması ile birlikte, pek çok makinenin bir arada çalışabildiği seri üretime geçilen dönemdir. Üçüncü sanayi devrimi ise dijital teknolojinin ve

bilgisayarların icadı ile programlanabilen otomatik makinelerin ortaya çıkması ile başlamış olup, günümüzü üretim anlayışına şeklini veren devrimdir. Endüstri 4.0, internetin icadı ile yeni bir form kazanan bilgi işlem teknolojilerini ve makine otomasyonu ile birleştirerek, akıllı yazılımlar ile akıllı fabrikalar kurmayı hedefleyen, bu sayede gerçekleşmesi beklenen dördüncü sanayi devrimi için strateji plânıdır. Kavramsal olarak ilk defa 2011 yılında Almanya Hannover Fuarı’nda kullanılan Endüstri 4.0 ya da sanayi devrimi 4 terimi, Davos’taki 2016 yılı Dünya Ekonomik Forumu’nun (World Economic Forum, WEF) da ana teması idi. Bu yeni ekonomik dönüşüme karşı bütüncül, kapsamlı, küresel politikanın, tüm paydaşlarını kapsayan bir tepki vermesi gerektiği belirtildi. B. Sadık Ünal’ın iktidar ve teknolojiyi 7 dönem açısından incelediği, teknoloji ve politika-1 yazısında, içinde bulunduğumuz dönemi, ekonomi-teknoloji yerine teknolojinin tek başına iktidara geçmesi ve piyasa rasyonalitesinin tehdit ettiği dönem olarak niteler. Endüstri 4.0’  dan beklenen aslında tam da budur. Üretilen teknolojik ürünlerin artık endüstriye yön vermesi, endüstriyel kuruluşları yapılandırmasıdır. Sağlığın, sanatın, sporun ve sosyal hayatın endüstri olduğu küresel dünyada aslında toplumun her alanında bir değişim ve dönüşümün habercisidir.

Bu yeni devrimin inşa edilmesi öngörülen, birbirini destekleyen ve tamamlayan, birbirinin önüne açan ve geliştiren 6 temel teknoloji;

• 1. Nesnelerin interneti (Internet of Things, IoT) : Kullanılan her ürün, her donanım ve bileşeni sensörlü, çipli, uzaktan komutla ya da otomatik işlem yapabilir. Fiziksel bir varlığının yanı sıra, siber ortamda bilgi aktardığı, sanal bir varlığı vardır. Sanal ortamda elde edilen bilgilerin işlenmesi ve çıkan sonuçlar ile tekrar fiziksel alana komutlar gönderilerek nesnelerin yönetimi yapılabilir. Araç takip sistemleri, trafik yoğunluğu, giyilebilir internet teknolojileri, sindirilemeyen vücut içi sensörler, akıllı evler ve şehirler hali hazırda kullanmaya başladığımız öncülerdir.
• 2. Bulut Bilişim ve Büyük Data (Cloud Computing and Big Data): Kişisel sabit diskler ve lokal bilgi işleme yerine, internette tutulan bilgiler ve her yerden erişim. IoT ile sürekli bilgi üreten teknolojiler (kameralar, sensörler) sadece paylaşılan değil, tüm verilerin, bulut dediğimiz sanal merkezde depolanması ve bu verilerin gene sunucularda çalışan, güçlü bilgisayarlar ile işlenmesi. Kuantum bilgi işleme gücü büyük veriyi işlemede anahtar rol oynayacaktır
• 3. Yapay zekâ ve Robot Teknolojileri: Sabah 08.00’deki uçağınıza yetişmek için alarmını 05:00’e ayarladığınız telefonunuz bu bilgiyi buluta gönderiyor, uçak rezervasyonunuzu ve saati kurduğunuzu bilen yapay zeka, uçağın kalkış saatindeki rötarı öğrenip, uyanma saatinizde size bildiriyor. Seyahate çıkacağınızı ve evin boş kalacağını anlayan aynı zekâ, evin termostatı, evin güvenliğini, enerji harcamasını sizin müdahaleniz olmadan ayarlıyor. Siz evinize dönmek için taksi çağırdığınız zaman, evin sıcaklığını sizin sevdiğiniz ayara otomatik getiriyor. Sadece sürücüsüz arabaların, hizmet robotlarının değil tüm nesnelerin birer robot gibi akıllı ve sizin yaşam standartlarınızı yükseltmek için çalıştığı, sizin varlığınızdan haberdar, sizin istek ve arzularınızı tatmin etmeye programlı fiziksel bir dünya.
• 4. Semantik Web: Web 3.0, internete aktarılan bilgilerin, bilgisayarlar için anlamsal olarak ta kategorilere ayrılıp, daha sonraki aramalarda mantıklı sonuçlar döndürmesini hedefler. Kullanıcıların webdeki davranışlarına göre, kendi kendine öğreniyor ve mantıksal çıkarsamalar yaparak ne istediğinizi tahmin ederek size sunuyor. Üstelik bunu interaktif konuşarak yapabiliyor olacağımız yeni nesil web.
• 5. Artırılmış Gerçeklik: Fiziksel dünyadaki gerçek görüntünün, sanal dünyada bulunan bilgiler ile ses, görüntü, grafik ve GPS verileriyle zenginleştirilerek, bilgisayar ekranında, gözlüklerde ya da cep telefonunda daha çok bilgi ile yeniden görüntülenmesi. Bir anlamda sanal dünya ile gerçek dünyanın kesiştirilmesi. Gerçek dünyaya bir ekrandan bakmak ve o ekranın bize sunduğu gibi göreceğimiz teknolojileri içerir.
  

  Artırılmış Gerçeklik

• 6. Üç boyutlu yazıcı (3D printing): Devre kartı gibi entegre elektronik bileşenlerden, insan hücre ve organlarının üretimine (bioprinting) pek çok alanda yaygın şekilde kullanılacak yeni nesil imalat olarak değerlendirilir. Yeni dünyada imalat anlayışını, üretim düzenini baştan aşağı değiştirecek, üretim ve tüketim anlayışını ve zincirini yeniden şekillendirecek anahtar teknolojidir.

Dünya üzerinde insanların internet kullanımı, müzik dinleme, video izleme, dosya yükleme, mesajlaşma, haberler, arama, alışveriş, sosyal platformlarda fotoğraf paylaşımı, arkadaşlık, oyun ve eğlence… için dönen veri boyutu rakamlarla ifade edilemeyecek boyutlara ulaşmış durumda. Sadece bir dakikada bile, milyarlarca insan, milyarlarca veriyi internet yolu ile ya paylaşıyor ya da paylaşılanlardan hissesine düşeni alıyor. Sanal âlemle iletişimimizi sağlayan, telefon ekranlarını, monitörler ya da bilgisayarlar ile geçen süre her geçen gün artıyor. Endüstri 4.0 ile gelecek teknolojilere baktığımızda tamamı bu siber âlemi daha da büyütecek, daha etkin kılacak, bizi ve etrafımızı daha fazla içine çekecek teknolojiler.  Sanal dünya ile gerçek dünya ayrımının daraldığı birbirine geçtiği günler yaklaşıyor. Buna hazır olsak da olmasak da hızlı bir değişim ve dönüşüm anaforuna girmiş bulunmaktayız.

 

“Çağımızın, tasviri nesneye, kopyayı aslına, temsili gerçekliğe, dış görünüşü öze tercih ettiğinden kuşku yoktur… Çağımız için kutsal olan tek şey yanılsama, kutsal olmayan tek şey ise hakikattir. Dahası, hakikat azaldıkça ve yanılsama çoğaldıkça çağımızın gözünde kutsal olanın değeri artar, öyle ki bu çağ açısından, yanılsamanın had safhası, kutsal olanın da had safhasıdır.” – Ludwig Andreas Feuerbach